Georges Simenon, mijn favoriete veelschrijver - Boekenblog 34

Als kleine hommage aan de vluchtelingen voor de oorlog in de Oekraïne lees ik Vlucht uit Oostende van Georges Simenon. Een verhaal over Belgische vissers die in mei 1940 op zee over de Duitse inval horen, naar hun thuishaven varen, hun families ophalen en de wijk nemen naar Frankrijk. Ze arriveren in La Rochelle, een stad die vaker voorkomt in zijn werk, en wat dan? Simenon maakt er ongetwijfeld weer een spannend en tragisch verhaal van.

Een ander ‘vluchtverhaal’ is De Trein. Een radiomonteur vlucht in diezelfde meidagen met zijn zwangere vrouw en hun kind voor de Duitse troepen. Naast dit trieste gegeven omvat het verhaal een onmogelijke romance. “Simenons roman weet op indrukwekkende wijze de wanhoop van deze gewone mensen tot algemene geldigheid te verheffen“, staat op de achterkant. Uitstekend geformuleerd, vond ik na herlezing in augustus 2021.

Wat is dat toch met Georges Simenon, 1903-1989? Meer dan een half miljard verkochte boeken, en nog steeds nieuwe uitgaven van oud en onbekend werk. De Bezige Bij, een van de meest ‘literaire’ uitgeverijen van Nederland begon er in 2014 weer mee: De danseres van Le Gai-Moulin, een heel vroege Maigret. Méér dan 75 verhalen schreef Simenon  over de legendarische commissaris. Daarnaast ook nog meer dan 100 romans. En dan te weten dat, voor hij werkelijk doorbrak met zijn eerste Maigret ( ‘de onbekende wreker’), hij al 200 (!) pulpromans had geschreven- hij fabriceerde ze letterlijk waar je bijzat!

En, nog gekker, de romans en de Maigrets zijn eigenlijk allemaal wel goed, zelfs de meest ongeïnspireerde, zoals een titel als Maigret en de varkentjes zonder staart, al aangeeft... Maar was hij in vorm, zoals in Maigret en het lijk bij de sluis waarin de zwaarlijvige commissaris in 1931 talloze fietskilometers langs een deprimerend kanaal aflegt, of in Brief aan mijn rechter, De burgemeester van Veurne, Stoplicht (met een beschrijving van een file, 1953, in Amerika uiteraard), Betty of De merel in de tuin, dan kreeg je heel veel voor betrekkelijk weinig geld. In de jaren 50, 60, 70 verschenen de Simenons in pocketvorm, met omslagen van Dick ‘Nijntje’ Bruna. De een na de ander, en ze werden gretig geconsumeerd. Ze zijn makkelijk verkrijgbaar in kringloopwinkels en tweedehandsboekenzaken, maar vaak wel erg verkeurd, want tja, pockets...Ik heb ze ooit allemaal verzameld, gelezen en ;jna allemaal weggedaan of vervangen door bijvoorbeeld die fraaie Bezige Bij -uitgaven. 

Bij Simenon draait het om sfeer, met korte, eenvoudige beschrijvingen van personages, stad, dorp, omgeving en de zoektocht naar begrip voor de omstandigheden waarin de hoofdpersoon, vrijwel altijd iemand uit een ‘gewoon’ milieu zijn handelingen pleegt: vissers dus, sluiswachters, kleine winkeliers, monteurs, arme gepensioneerden; vaak heel eenzaam, in leven en gedachten. Soms echtparen die elkaar de tent uitvechten- ze communiceren met briefjes van 3,4 woorden- het beklemmend verfilmde De poes (met Jean Gabin en Simone Signoret). Of ‘hooggeplaatsten’ als een rechter, advocaat, burgemeester of rijke zakenman, president,  maar dan weet je na twee bladzijden al: dit loopt niet goed af! Nu loopt het zelden goed af in zijn romans, wat dat betreft biedt Simenon weinig troost en hoop.

Optimistisch is het meesterlijke De kleine heilige waarin een gevoelig kind de wereld om zich heen registreert en zijn creativiteit ontdekt.

Simenon geeft nooit commentaar op hoe zijn personages zijn, hij beschrijft, vertelt, zoekt naar motieven- het is zoals het is, het leven en dat is meestal niet al te zonnig. Bij de Maigretverhalen is dat ook zo, het gaat tenslotte vrijwel altijd om moord, maar Maigret’s gelukkige huwelijk  geeft de lezer  houvast. Louise en Jules Maigret zijn ongewenst kinderloos, maar ook dat maakt Simenon niet tragischer dan het al voor hen is, na de vroege dood van een dochtertje.. Mevrouw Maigret vertroetelt Maigret, ze weet precies wanneer hij behoefte heeft aan perenlikeurtje of cognac, Maigret is een stille drinker, krijg je al lezend door. Drank zit in alle Simenonboeken, en zorgt geregeld voor veel ellende, evenals de ongebreidelde hang naar seksualiteit bij de hoofdpersonen- De medeplichtigen; De zaak Louis Bert- maar ook dat is zoals het is, al komt het meestal zeer triest over.

Over Simenon is nog steeds heel veel te vertellen; zie bijvoorbeeld de uitstekende biografie van Patrick Marnham. Het lezen van Simenon is verslavend, maar is leesverslaving niet een van de mooiste verslavingen: juist in treurige tijden. De meest recente Maigretverfilmingen zijn met Rowan-mr. Bean-Atkinson als Maigret, pijprokend natuurlijk maar verder zonder effectbejag. Kortom: ga op zoek in bibliotheek, boekhandel en kringloopboekenwinkels- en kastjes en geniet van een eindeloze serie boeken over nog steeds invoelbare mensen. Simenon was een grootmeester.

Leo Willemse, fan van Simenon sinds 1964.