Vestdijk als liefhebberij
Ieder mens heeft recht op
tenminste één onschuldige afwijking. Die van mij heet -maar ik heb er nog veel
meer- Simon Vestdijk. Sinds ik in 1970 Terug tot Ina Damman las, ben ik
verslingerd aan Vestdijk. In 2017 ben ik zelfs lid geworden van de
Vestdijkkring! Eindelijk eens een goed besluit. Jaarlijks betaal ik nog geen
40,- en krijg daarvoor twee keer per jaar de voortreffelijke Vestdijkkroniek,
en toegang tot allerlei activiteiten rond deze grote Nederlandse auteur.
Vestdijk vergeten?
Simon Vestdijk (Harlingen
1898 – Doorn 1971) werd tussen 1935-1970 beschouwd als de belangrijkste
Nederlandse auteur. Iedere roman (uiteindelijk 52!) kreeg een bespreking in
talloze dag- en weekbladen; zijn boeken waren voor veel andere schrijvers
ijkpunten of zij zelf wel ‘goed bezig waren’. In de jaren ‘60 was hij een
geheide kandidaat voor de Nobelprijs voor Literatuur, iets dat maar weinig
andere Nederlandse schrijvers is overkomen, misschien Cees Nooteboom. Maar van
Vestdijk was het zo bekend en overduidelijk, dat de uitgeverij er in 1965 zeker
van was: Nieuwe
roman van de Nederlandse Nobelprijswinnaar stond er op het
buikbandje dat om zijn nieuwste roman, Juffrouw Lot, zat. Helaas, het werd Jean-Paul Sartre, die
de prijs overigens weigerde….
“Vestdijk? Wie leest dat nu nog?”
Zowel ouderen als jongeren
stellen die vraag. Ik laat in het midden hoe u ouderen en jongeren definieert.
Men ziet hem als ‘moeilijk’, ‘niet meer van deze tijd’ en ‘ik wil schrijvers
van nù lezen, niet die ouwe meuk’, om maar wat vooroordelen op te roepen. Stop
dit vooroordeel bij al die ten onrechte
gekoesterde vooroordelen.
Simon Vestdijk heeft zoveel
te bieden: puberale verliefdheden met grote gevolgen ( de Anton Wachterserie
met als hoogtepunt nog steeds Terug tot Ina Damman); dystopische romans
avant la lettre als De kellner en de levenden, waarin een soort laatste
oordeel plaatsvindt in het Citytheater in Amsterdam; historische romans als Aktaion
onder de sterren, met een centaur als hoofdpersoon. Eigentijdse
romans zoals de wraakneming op zijn echtgenote vanwege haar vermeende overspel
door rechter Hendrik Grond in Op afbetaling en de onmogelijke liefde tussen
De dokter en het lichte meisje, zijn heel erg goed. En natuurlijk Vestdijks lievelingsboek: De
koperen tuin, de tragische
geschiedenis van dirigentendochter Trix Kuperus. Dit boek is zo rijk aan
observatie, zelfontleding, weergave van een milieu, een stad en zijn
bewoners-daar kan menige eigentijdse roman niet tegenop. Heel mooi voor
televisie bewerkt ooit door Yvonne Keuls.
Heikele onderwerpen ging
Vestdijk niet uit de weg: in De ziener is een voyeur de hoofdpersoon,
lesbische liefde komt aan de orde in Een Alpenroman en een
priester-moordenaar van jonge meisjes in de 7e eeuw voor Christus in
mijn persoonlijke favoriet De held van Temesa. Hiermee vergeleken is de
alcoholist Vervat in Vijf vadem diep natuurlijk klein bier. Over het
opkomende nazisme schreef hij in 1935 de beklemmende roman Else Böhler,
Duits dienstmeisje.
Zo maar wat voorbeelden uit
zijn romanproductie-ook schreef hij geweldige verhalen, een paar duizend
gedichten en boeken vol stukken over literatuur en klassieke muziek-maar begin
met een roman, Bevrijdingsfeest bijvoorbeeld.
Ontspanning door inspanning
Ja, je moet je wel inspannen
bij Vestdijk. Hij schreef vaak lange zinnen, waarin hij alle mogelijkheden van
een gedachte uitwerkt. De boeken gààn ook ergens over, al zijn ze ook vaak heel
speels, zoals de verrukkelijke avonturenroman Rumeiland, over ondere
meer de pirate Anne Bonney. Vestdijk was òòk een vrouwenman, al zat Ina Damman
hem wel erg lang dwars om een volwaardige partner te kunnen zijn. Lees hiervoor
de uitstekende biografie van Wim Hazeu, en/of de briefwisseling tussen
Simon en Henriëtte van Eijk, Wij zijn van elkaar.
Maar wat is er tegen
inspanning? Is Grand Hotel Europa
een ‘makkelijk’ boek, of Tonio? Kom, zet u eens schrap en kijk of het
geestige èn sadistische Meneer Visser’s Hellevaart u bevalt, of anders
het lijvige De Vuuraanbidders, machtige historische roman over de
Tachtigjarige Oorlog-met alweer een fascinerende vrouw in de hoofdrol.
Gewoon doèn! En daarna
natuurlijk kijken op www.vestdijk.com voor alle informatie. Zoals op 2 november een symposium over Vestdijk,
Rembrandt en de beeldende kunst, OBA Amsterdam, want ja , ook daar schreef hij
prachtig over: Rembrandt en de engelen.
Leve Simon Vestdijk! Leo Willemse
Reacties
Een reactie posten